-
1 алын
алынбагрово, кумачёво, пунцовоОй, моткоч чеверын-сӧралын шошым олык пеледеш; нарынчын, ужаргын, алын – тӱрлӧ тӱсын волгалтеш. А. Бик. Ой, как красиво расцветает весной луг: желто, зелено, багрово – разноцветными цветами.
-
2 алын
1. низ, основание, нижняя часть чего-л. || нижний; бүтэй анна нижняя жердь изгороди; орон анна место под лавкой, кроватью; сир анна подземелье) харах анна подглазье; эркин алын маһа нижний венец в срубе; алын өттө нижняя сторона, низ чего-л.; алын мутук нижний сук; 2. в роли служебного имени: анныгар под; у; паарта анныгар а) под партой; б) под парту; трибуна анныгар у самой трибуны; уу анныгар под водой (находиться); куттал анныгар под страхом; анныттан а) из-под; снизу; бугул анныттан из-под копны; суорҕан анныттан из-под одеяла; сыыр анныттан из-под обрыва; атах анныттан из-под ног; илиитин анныттан из-под его рук (т. е. власти); б) из-под себя; аннынан под; түннүк аннынан а) под окном; б) мимо окна; саннын аннынан ниже его плеч; уу аннынан под водой (двигаться); сүүһүн аннынан исподлобья; бу кыыһы аннынан уол мальчик младше (букв. ниже) этой девочки; 3. низший, младший; алын чыын низший чин; алын үлэҕэ түһэр= понизить в должности, перевести на низшую должность \# алын сүһүөх первичный (напр. о комсомольской организации); анныгар баттаа= а) победить, подмять под себя; б) успеть убить врага; сир аннынан тайком, секретно; үүт анна обрат; хоннох анна подмышка.————————II выступать, проступать; просачиваться; сирэйиттэн көлөһүн-балаһын аллыбыт он сильно вспотел; арыы-сыа аллыбыт а) прямо жир капает (напр. об очень жирном мясе); б) перен. он лоснится от жира. -
3 алын
разг. лицО; алын чок, ыядыр алын чок бесстыжий (букв. не имеющий лица); ср. арын 1). -
4 алын
-
5 алын-
возвр. от ал- IV1. быть взятым;камакка алынган взятый под стражу, арестованный;алынып см. келин- II;2. быть принятым, полученным;3. быть купленным;4. понравиться, завоевать доверие, симпатию; войти в доверие;бат эле кишиге алынып кетет он быстро завоёвывает симпатии, доверие;5. (о матке) принять чужого детёныша;кой козусуна алынды овца опять приняла своего ягнёнка (которого она было бросила);6. в роли вспомогательного глагола:дүркүрөгөн кол чабуулар менен тосуп алынды он был встречен бурными аплодисментами;кармалып алынгандар пойманные;миңдеген тонна пахта жыйнап алынып, мамлекетке тапшырылууга тийиш тысячи тонн хлопка должны быть собраны и сданы государству;даарат алын- фольк. совершить омовение (ритуальное);колун сууга малынып, кол дааратын алынып фольк. смочив руки свои водой и совершив омовение рук;сөзгэ алынбай калды с ним не считаются; он потерял всякий вес. -
6 алын
багрово, кумачево, пунцово. Ой, моткоч чеверын-сӧралын шошым олык пеледеш; нарынчын, ужаргын, алын – тӱрлӧ тӱсын волгалтеш. А. Бик. Ой, как красиво расцветает весной луг: желто, зелено, багрово – разноцветными цветами. -
7 ҡалын
толстый -
8 алын
воспринимать--------вперед--------впереди--------дичиться--------дурачиться--------дуреть--------понимать--------прежде--------сходить с ума -
9 алын
-
10 алын
брать на себя, признаваться.. -
11 алынған
принятый -
12 һалынҡы
обвислый -
13 ҡалын
густой; дремучий; жирный; мощный; толстостенный; толстый; утробный -
14 ҡалын сәс
густые волосы -
15 ҡалын һыҙыҡ
жирная черта -
16 алын
[анны]лицо -
17 алын-тулын
алын-тулынпоэт. огненно-красноАлын-тулын нӧлтын, тусте утыр лишемеш. Я. Ялкайн. Развеваясь огненно-красно, приближаются знамёна.
-
18 алын-чеверын
алын-чеверынпоэт. ярко-красно, багровоКурыкӱмбал чодыра ӱмбалне алын-чеверын ӱжара йӱла. Г. Алексеев. Над курукумбальским лесом ярко-красно горит заря.
-
19 алынған пайда
-
20 алын-тулын
поэт. огненно-красно. Алын-тулын нӧлтын, тусте утыр лишемеш. Я. Ялкайн. Развеваясь огненно-красно, приближаются знамёна.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > алын-тулын
См. также в других словарях:
алын — Кыр эшләрендә эшкәртеләсе басуның бер башыннан икенчесенә кадәр бер кеше алып барырга тиешле кишәрлек; Ал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
қалын — 1. (Алм., Жам.) қалың. Бұл жерде чөп қ а л ы н чығады (Алм., Жам.). 2. (Шымк., Сайр.) көп. Күздікүні бөдене қ а л ы н келеді (Шымк., Сайр.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
басып алу — (Оккупация; лат. occupatio – жаулап алу) халықаралық құқық анықтамасы бойынша қарулы күш қолдану арқылы қарсыластың аумағын уақытша басып алу. Б.а. соғыстың сипатымен және оның саяси мақсаттарымен анықталады. Б.а. соғыстың өзі сияқты агрессиялық… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
азық-түлікті жаппай жою қаруларынан қорғау — азық түлікті арнайы дайындалған ауа өткізбейтін қоймаларда сақтау арқылы қорғау. Ол үшін есіктер мен терезелер қымталып, саңылаулары жабысқыш ерітінділермен сыланады. Тағам өнімдері тереңдеп қазылған жайларда және арнайы бейімделген кен… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
жоспарлы аэросурет — (Плановый аэроснимок) аэрофотоаппараттың оптикалық білігінің аспалы қалпында алынған немесе оның тік сызықтан 3о тан аспайтын ауытқуы кезінде алынған сурет. Ж.а. жергілікті жерді жан жақты зерттеуге және сол бойынша топографиялық карта секілді… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
карта арқылы жол бойымен жүру — (Движение по дорогам с помощью карты) Алдын ала картамен жақсылап зерделеп алып, қозғалыс маршрутын: жол сипатын, жол бойындағы құрылыстарды, көкжиек тұсына қатысты жалпы бағыт жолын, өтуі қиын тұстардың орналасуын және оларды айналып өтуге… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
тигізудің орташа нүктесі — (Средняя точка попадания) орташа траекторияның нысана бетімен (бөгет пен) қиылысу нүктесі. Бұл нүктеге оқтың тимеуі де мүмкін. Т.о.н. ату құралының дәл атысын тексеру барысында 4 оқтесігі бойынша анықталады. Ол үшін тік сызықпен екі оқтесігін… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
шекараны күзету кезінде қару қолдану — Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын күзетуді жүзеге асырушы шекара әскерлері мен Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері қару мен ұрыс техникасын: – Қазақстан Республикасының аумағына қарулы шабуыл жасауға және қарулы басып кіруге… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ежігей — зат. 1. Майы алынған сүттің сарсуын қайнату арқылы алынған сары түсті қоймалжың, ежігей. 2. Осы қоймалжыңнан жасалған қышқылтым уақ құрт немесе сықпа … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
шикі қаймақ — (Қост., Жанг.) қаймақ, шикі сүттің бетінен алынған, я сүт машинадан тартылып алынған қаймақ. Ш и к і қ а й м а ққ а тары былғап берейін бе? Келісоққа ш и к і қ а й м а қ қосамыз (Қост., Жанг.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ағаш — адам. ауыс. Қатып қалған, қайырымсыз, мейірімсіз. Ақ желке сияқты өзінен елі төменге құдайсып өзінен бір саты «жоғарыға алдияр тақсыр» деп бас иіп, жорғақтап, бендесіп тұратын нәрсіз, ой санасыз, а ғ а ш а д а м ғ а бүгінгі ұзақ ісі естіп біліп… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі